بزکشی ورزش ملی ما

بزکشی ورزش ملی افغانستان وهمچنان یک بازی است که  دو قهرمان دارد.(چاپ انداز و اسب). این بازی در آسیای میانه در میان مردمان سرزمینهای افغانستان، تاجکستان، قرغزستان، ازبکستان و ترکمنستان انجام میشود. ریشة تاریخی این بازی در افغانستان مبهم و نا مشخص است.

در افسانه ها آمده است که این ورزش برای اولین بار در حوزة  دو طرف آمو دریا انجام می شده است. در بعضی از نوشته های دیگر آمده است که مسابقات بزکشی در افغانستان به قرن یازدهم و دورة چنگیزخان باز می گردد.

لطیف خان معاون تخنیکی آمریت ورزشی کندز، تاریخ بزکشی را به زمان لشکر کشی های سکندر مقدونی ارتباط میدهد که پهلوانان آریائی بالای لشکر دشمن شبخون میزدند و افراد دشمن را زنده از اردوگاهای شان با خود میبردند. وی میگوید که بعد ها این مهارت های جنگی شکل ورزش را به خود گرفته و برای سرگرمی و نمایش انجام میشد.

در اوایل درین بازی از لاشة بز استفاده میشد و لی به نسبت کم بودن وزن آن، بعداً گوساله مورد استفاده قرار گرفت، اما این ورزش نام قبلی خویش(بزکشی) را همچنان حفظ نموده است.

برخی مشخصات:

نحوة انجام این بازی قسمی است که عده ای سوارکاران که بنام چاپ انداز یاد میگردند برای بدست آوری لاشة یک بز «گوسالة ذبح شده» با هم به رقابت می‌پردازند.گوسالة که باید در بین 30 تا 45 کیلوگرام وزن داشته باشد بعد از ذبح و پاک نمودن داخل آن، برای مدت 24 ساعت در داخل آب گذاشته میشود تا مقاومت پوست آن بیشتر گردد.

ساحة میدان بزکشی محدود نمی باشد ولی از طرف ریاست المپیک افغانستان حدود میدان مربع 350*350 متر و حدود میدان مستطیل 300*350 متر تعیین گردیده است. علاوه بر آن انجام مسابقات بزکشی در میدان های عمومی ورزشی  و در داخل استدیوم ها هم امکان پذیر است.

در میدان بزکشی دو محل مهم و بارز وجود دارد که یکی آن "دایرة حلال" و دومی "بیرق" است که در یک فاصلة معین و در مقابل دایرة حلال در سمت دیگر میدان قرار دارد. در مواردی هم دایرة برداشت بطور علیحده نیز وجود دارد.

در شروع بازی، بز ((گوساله)) در وسط دایرة حلال و یا دایرة برداشت قرار داده میشود و چاپ اندازان سوار بر اسب در اطراف آن حلقه میزنند تا لاشه  را از روی زمین برداشته و با پیشی گرفتن از رقبا  از بیرق عبور داده و دوباره آنرا به دایرة حلال پرتاب نمایند. در صورت عبور دادن بز از بیرق یک نمره و در صورت رسانیدن به دایرة حلال، برندگان مستحق دو نمره میگردند.

نظر به مقررات وضع شده از طرف فدراسیون بزکشی افغانستان، گرفتن بز در زیر پای توسط چاپ انداز، زدن چاپ انداز با قمچین ، بستن بز در زین که به آن «قوش» میگویند، بستن بز به ریسمان (چلبر بستن)، بیجای دست انداختن به بز از فول های این ورزش محسوب میگردد.

مسابقات بزکشی بین دو تیم و چندین تیم اجرا میگردد. در صورتیکه مسابقات بین دو تیم باشد، از هر تیم ده نفر چاپ انداز   و در مسابقات میان چند تیم، از هر تیم پنج نفر سوار کار اشتراک میداشته باشند. بنابر عدم موجودیت تیم های مختلف بزکشی، در بیشتر مسابقات که در ولایات انجام میشود، تعداد نا محدود ورزشکاران اشتراک مینمایند که به نام "توده برآئی" معروف است که هر سوار کار سعی  می نماید تا به نفع خود امتیاز کسب نماید.

اسبهای بزکشی نیاز به تمرینات ویژه ای دارند تا در مسابقات شرکت نمایند. چند روز قبل از مسابقه، اسبها را برای مدتی از روز گرسنه نگه می دارند و آنها را در فواصل طولانی می دوانند. این تمرینات مشقت آمیز سبب می شود تا اسب سختی های روز مسابقه را که طاقت فرسا نیز است، به خوبی تحمل کند. علاوتاً حفظ و نگهداری اسب بزکشی مهارت و مصارف گزاف نیاز دارد.

اسب های بزکشی، بیشتر به نام رنگی که دارند نامگذاری میگردند. طور مثال یک اسپ خاکستری به نام "تارق" نامیده می شود و یک اسپ بور خاکستری به نام "سمند" یاد میگردد. به همین ترتیب یک اسپ سرخ رنگ را "جیرن" و همچنین یک اسپ سفید را "قزل" میگویند. ارزش این اسب ها بسیار زیاد بوده و حتی صاحبان آن آماده نیستند که اسپ های خود را با لوکس ترین موتر تبادله نمایند.

مسابقات بزکشی بیشتر به مناسبت روز های ملی، سال نو، جشن ها، ختنه سوری و عروسی ها برگزار میگردد.  به نسبت هوای معتدل، مواسم بهار و خزان برای اجرای این ورزش مساعد بوده و انتخاب میشود.

به خاطر هیجانی و مهیچ بودن بزکشی، این ورزش  در چندین فیلم سینمایی به نوعی حضور داشته ‌است. هالیوود فلمی به نام سوارکاران (The Horsemen) دربارة بزکشی ساخت که عمرشریف بازیگر مصری هالیود درآن نقش مرکزی داشت. فلم هندی "خدا گواه" با یک صحنة بزکشی آغاز می‌شود. در فلم امریکائی "رامبو 3" و همچنان در فلم "کابل اکسپرس" صحنه های از بزکشی وجود دارد.